Kanınızdaki amilaz enziminin seviyesini ölçer. Amilaz, yemeğinizdeki karbonhidratları sindirmeye yardımcı olur.
Vücudunuzdaki amilazın yaklaşık %40’ı pankreasınız tarafından yapılır. Gerisi tükürük bezlerinizden gelir. Bu test, pankreasınızı veya tükürük bezlerinizi etkileyen bir durumunuz olup olmadığını öğrenmek için kullanılır. Pankreasınızla ilgili bir sorununuz varsa, amilaz seviyeleriniz genellikle normalden yüksektir. Yüksek seviyelere ayrıca bir enfeksiyon, kanser ve hatta alkol veya bazı ilaçlar neden olabilir.
Kanınızda ve idrarınızda az miktarda amilaz olması normaldir. Ancak çok fazla veya çok az olması pankreas veya tükürük bezlerindeki bir bozukluğun veya başka bir tıbbi durumun belirtisi olabilir.
Amilaz izoenzimleri
Amilaz, izoenzimler adı verilen birkaç farklı forma sahip bir enzimdir. Farklı dokular farklı formlar oluşturur. P-amilaz, esas olarak pankreasta yapılan amilaz tipini ifade eder. S-amilaz, esas olarak tükürük bezleri tarafından yapılan amilaz tipini ifade eder. Pankreas iltihaplandığında veya hasar gördüğünde kandaki P-amilaz artar. Tükürük bezi iltihaplandığında veya hasar gördüğünde kandaki S-amilaz artar. Pankreatik amilazın veya P-amilazın ölçülmesi, toplam amilaz seviyesindeki bir artışın akut pankreatite bağlı olup olmadığını belirlemede faydalı olabilir.
Amilaz testleri bazen pankreası içeren kanserlerin tedavisini izlemek için ve safra kesesi ataklarına neden olan safra taşlarının çıkarılmasından sonra kullanılır.
Amilaz kan testi neden yapılır ?
Pankreas bozukluğu belirtileriniz varsa, doktorunuz amilaz kan ve/veya idrar testi isteyebilir. Belirtiler aniden veya yavaş başlayabilir ve şunları içerebilir:
Karnınızın üst kısmında (göbek) sırtınıza yayılabilen veya yemek yedikten sonra kötüleşebilen ağrı, iştah kaybı, mide bulantısı ve kusma, ateş, hızlı nabız, sarılık, yağlı, kötü kokulu dışkı.
Hekiminiz ayrıca pankreası etkileyen mevcut bir durumu izlemek için bir amilaz testi isteyebilir:
kronik pankreatit, pankreas kanseri, yeme bozuklukları, kistik fibroz, alkol kullanım bozukluğu, safra kesesi atağına neden olan safra taşlarının çıkarılmasından sonra.
Amilaz testi nasıl yapılır ?
Amilaz kan testi için, bir sağlık uzmanı küçük bir iğne kullanarak kolunuzdaki bir damardan kan örneği alacaktır. İğne batırıldıktan sonra, bir test tüpüne veya şişeye az miktarda kan alınır. İğne içeri girdiğinde veya dışarı çıktığında biraz acı hissedebilirsiniz. Bu genellikle beş dakikadan az sürer.
Amilaz testine hazırlanmak için herhangi bir şey yapmam gerekecek mi?
Amilaz kan testi yaptırmadan 24 saat önce alkol almamalısınız. Ayrıca testten iki saat önce aç kalmanız(yememenizi veya içmemenizi) söyleyebilir.
Hekiminiz , testi etkileyebilecek ilaçları almayı bırakmanızı isteyebilir. Hekiminizle konuşmadan herhangi bir ilaç almayı bırakmayın.
Amilaz ölçümlerini artırabilecek ilaçlar şunları içerir:
asparaginaz, aspirin, doğum kontrol hapları, kolinerjik ilaçlar, etakrinik asit, metildopa
Opiatlar (kodein, meperidin ve morfin), tiyazid diüretikleri
Çocuğunuzdan amilaz testi için kan alınacaksa testten 8 ila 12 saat önce yemeyi ve içmeyi bırakması istenebilir. Bazı ilaçlar test sonuçlarını etkileyebileceğinden, çocuğunuzun aldığı ilaçları doktorunuzla konuşmadan kesmeyiniz.
Amilaz testi ne zaman istenir?
Kişide aşağıdaki gibi pankreas bozukluğu belirtileri varsa kan amilaz testi istenebilir:
Şiddetli karın veya sırt ağrısı, ateş, İştah kaybı, mide bulantısı
Kan amilaz testi ile birlikte veya sonrasında idrar amilaz testi istenebilir. Bir sağlık pratisyeni, tedavinin etkinliğini değerlendirmek ve amilaz seviyelerinin zaman içinde artıp artmadığını belirlemek için bir kişiyi izlemek istediğinde, bir veya her ikisini de periyodik olarak istenebilir.
Amilaz testi sonuçları
Laboratuvar test sonuçlarınızı birçok şey etkileyebilir. Bunlar, her laboratuvarın testi yapmak için kullandığı yöntemi içerir.
Bir yetişkin için kan örneğindeki normal amilaz aralığı litre başına 30 ila 110 birimdir (U/L).
Amilaz seviyeleriniz normalden yüksekse, birçok koşuldan birine sahip olabilirsiniz. Bunlar şunları içerir:
Pankreasın ani iltihabı (akut pankreatit), aniden kötüleşen kronik pankreatit, pankreas, meme, kolon, yumurtalık veya akciğer kanserleri, pankreasta bir yara, pankreasta bir tür kist (pankreas psödokistleri), karnınızda şişme (asit).
Makroamilazemi. Bu, kanınızda makroamilaz adı verilen bir maddenin bulunmasıyla işaretlenmiş, kanser dışı (iyi huylu) bir durumdur.
Peptik ülser (delikli ülser), bağırsakta doku ölümü (bağırsak enfarktüsü), bağırsaklarınızda tıkanıklık, apandisit, safra kesesinin ani iltihabı (akut kolesistit), rüptüre ektopik gebelik, tükürük bezi şişmesi, karnınızın zarının şişmesi (peritonit), yanıklar, diyabetik ketoasidoz, böbrek sorunları, morfin gibi bazı ilaçların kullanımı, alkol kullanımı, kabakulak, prostattaki tümörler, bulimia veya anoreksiya nervoza gibi yeme bozuklukları, enflamatuar barsak hastalığı, yüksek trigliserid seviyeleri (hipertrigliseridemi)
Düşük amilaz seviyeleri
Kronik pankreatit, zamanla kötüleşen ve kalıcı hasara yol açabilen pankreas iltihabı. Kronik pankreatite çoğunlukla ağır alkol kullanımı neden olur.
Karaciğer hastalığı, kistik fibroz, pankreas kanseri, pankreasta hasar, böbrek hastalığı, hamilelik toksemisi
Kandaki yüksek amilaz seviyesi, pankreası etkileyen bir durumun varlığını gösterebilir.
Akut pankreatitte kandaki amilaz , bazen normalin üst sınırı olarak adlandırılan en yüksek referans değerinden genellikle 4 ila 6 kat daha fazla yükselir. Artış, pankreasın yaralanmasından 4 ila 8 saat sonra meydana gelir ve genellikle neden başarılı bir şekilde tedavi edilene kadar yüksek kalır. Ardından amilaz değerleri birkaç gün içinde normale dönecektir.
Akut pankreatitte, yüksek amilaz seviyeleri genellikle lipaz konsantrasyonlarına paraleldir, ancak lipaz seviyeleri daha uzun süre yüksek kalacaktır. Lipaz testi, pankreatit, özellikle akut alkolik pankreatit tespiti için daha doğru kabul edilir, ancak pankreatit şüphesi olduğunda hem lipaz hem de amilaz testleri genellikle birlikte istenir.
Kronik pankreatitte , amilaz seviyeleri başlangıçta orta derecede yükselecek, ancak ilerleyici pankreas hasarı ile zaman içinde sıklıkla düşecektir. Bu durumda seviyelerin normale dönmesi, hasarın kaynağının çözüldüğünü göstermeyebilir.
Amilaz seviyesindeki artışın büyüklüğü pankreas hastalığının şiddetini göstermez.
Kronik pankreatit genellikle alkolizm ile ilişkilidir. Ayrıca travma veya pankreas kanalı tıkanıklığından da kaynaklanabilir veya kistik fibroz gibi genetik anormalliklerle birlikte görülebilir.
Pankreatik kanal tıkanıklığı ve pankreas kanseri olan kişilerde amilaz seviyeleri de önemli ölçüde artabilir.
Aldığım ilaçlar amilaz seviyesini etkileyebilir mi?
Amilazın yükselmesine neden olabilecek bazı ilaçlar arasında aspirin, diüretikler, oral kontraseptifler, kortikosteroidler, indometasin, etil alkol ve opiatlar (kodein ve morfin gibi) bulunur.
Amilaz Testlerinden Herhangi Bir Risk Var mı?
Amilaz testi, minimum risk içeren güvenli bir prosedürdür. Bazı çocuklar testten dolayı baygınlık veya sersemlik hissedebilir. Birkaç çocuk ve genç, güçlü bir iğne korkusuna sahiptir. Çocuğunuz endişeliyse, prosedürü kolaylaştırmanın yolları hakkında testten önce doktorunuzla konuşun.
Kan testi bölgesi çevresinde küçük bir çürük veya hafif ağrı yaygındır ve birkaç gün sürebilir.